La Ventoux estas franca monto 1.912 metrojn alta. Ĝi estas ĉirkaŭ 25 kilometrojn longa laŭ orient-okcidenta akso kaj 15 kilometrojn larĝa laŭ nord-suda akso.
Ventoux | |
---|---|
Ventoux |
|
Alteco | 1912 |
Situo | Francio |
Montaro | Baronnies, Vaucluse |
Koordinatoj | Koordinatoj: Kategorio:5° E Kategorio:44° N | Kategorio:5° E Kategorio:44° N
Unua grimpo | Francesco Petrarca, 26-an de aprilo 1336 |
La Ventoux estas franca monto 1.912 metrojn alta. Ĝi estas ĉirkaŭ 25 kilometrojn longa laŭ orient-okcidenta akso kaj 15 kilometrojn larĝa laŭ nord-suda akso.
Ĝi estas kromnomita la Giganto de Provence aŭ la kalva monto. Ĝi estas la pinto de la montaro Baronnies kaj la plej alta monto de la departemento Vaucluse.
Ĝia izoleco vidigas ĝin longdistance, el tio devenas la kromnomo de giganto. Krome ĝi reprezentas la lingvan limon inter la norda kaj la suda okcitanaj lingvoj.
Antaŭ esti trapasita de tri ĉefaj vojoj, tio kio ebligis la disvolviĝon de ekoturismo kaj de vintra sporto kaj la organizadon de biciklaj aŭ aŭtomobilaj konkursoj aŭ aliaj defioj, la monto estis trapasita de vojetoj faritaj de paŝtistoj post la disvolviĝo de ŝafa bredado inter la 14-a kaj la mezo de la 19-a jarcento. Tiuj irejoj estas nun transformitaj en marŝpadoj, kiel ekzemple la GR 9.
Dum ŝafa bredado preskaŭ malaperis, abelbredado, legomkultivado, vinkultivado, fungplugo (interalie trufo), kaj kultivado de lavendo daŭre ekzistas.
Pro tiuj apartecoj, la monto estas ĉefa simbolo de Provenco kaj nutris rakontojn parolajn aŭ librajn kaj bildajn reprezentojn ĉu artajn ĉu kartografiajn.
En la okcitana provenca lingvo la monto nomiĝas Mont Ventor aŭ lou Mount Ventour.
La pinto eble ricevis sian nomon pro latina fonto el la 2-a jarcento. Vintur, diaĵo de la pintoj signifas tion, "kio videblas de malproksime", de la kelta ven-top, kies signifo estus neĝkovrita pinto<ref>Guy Barruol, Nerte Dautier, Bernard Mondon, Le mont Ventoux, encyclopédie d’une montagne provençale, éditions Alpes de Lumière, 2007</ref>.
Ĝia malnova nomo, Ventour, kiu aperas ekde la 11-a jarcento baziĝas sur la antaŭ-kelta radiko went' mont. Oni interpretis tion kiel venta. Veras ja, ke la mistralo blovas ofte je pli ol 100 km/h, kaj foje ĝis 300 km/h<ref name="Tour">La tour hertzienne du mont Ventoux</ref>.
Se homa loĝantaro estas pruvataj ĉe la ebanaĵo apud la montaro dum prahistorio, la unua supreniro ĝis la pinto estis farita de la poeto Francesco Petrarca la 26-an de aprilo 1336. Li vidigis la vojon al estontaj sciencaj studoj.
Poste, dum pli ol ses jarcentoj, la monto estis intense senarbarigita, pro ŝipaj konstruaĵoj en Toulon, produktado de lignokarbo kaj bredado de ŝafoj.
Dum la dua mondmilito, la monto ŝirmis la Makizon Ventoux.
Ekde 1966, je la pinto estas observada turo, alta je pli ol kvardek metroj, kun anteno.
Ĝia eco, ĉefe kalkoŝtona, estas la kialo de ĝia lume blanka koloro kaj intensa karstiĝo pro erozio fare de akvo, kun ĉeesto de multnombraj ŝtonamasoj en la pinta parto. Pluvofaloj estas precipe abundaj printempe kaj aŭtune. Pluvakvo enfluas la galeriojn kaj elfluas el reelfluejoj kun variemaj debitoj, kiel ekzemple la fontano de Vaucluse.
La monto spertas ĉefe mediteranean klimaton kaŭzanta kelkfoje dum somero varmondajn temperaturojn, sed altitudo alportas grandan varion da klimatoj, de modera klimato je meza alto, ĝis kontinenta klimato de tipo montara ĉe la pinto. Krome, vento povas esti fortega kaj mistralo blovas kvazaŭ duonjare.
Tiaj geomorfologio kaj klimato apartaj estas kialo de la riĉeco kaj delikateco de tiu natura loko, konstituanta el diversaj vegetaĵniveloj, kiel pruvas ĝia klasifiko kiel biosfera rezervo fare de Unesko kaj kiel loko Natura 2000.
Kategorio:Montoj en Francio
<span class="FA" id="FA-interwiki-fr" style="display:none;" />Kategorio:Elstaraj artikoloj en fr.wiki
af:Mont Ventoux ca:Ventor cs:Mont Ventoux cy:Mont Ventoux da:Mont Ventoux de:Mont Ventoux en:Mont Ventoux es:Mont Ventoux fr:Mont Ventoux gl:Monte Ventoux he:מון ונטו id:Mont Ventoux it:Mont Ventoux ja:モン・ヴァントゥ la:Mons Ventosus nl:Mont Ventoux nn:Mont Ventoux no:Mont Ventoux oc:Ventor pl:Mont Ventoux pt:Monte Ventor ru:Мон-Ванту simple:Mont Ventoux sl:Mont Ventoux sv:Mont Ventoux vls:Mont Ventoux